Нохой ирвэс

Гепард хэмээх дэлхий дээрх хамгийн хурдан хөлтэй муурын овгийн амьтныг монголчууд дээр үеэс үчимбэр, нолорвос гэж нэрлэж иржээ. Нолорвос гэдэг нэрийг дуулсан маань нэлээд хэдэн жилийн өмнө юм. Тухайн үед би Вашингтоны конвенцийн гарын авлага бэлдэх ажилд оролцож байлаа. Уг конвенцийн 1, 2-р хавсралтад монгол орноос бүртгэгдсэн амьтдын дэлгэрэнгүй танилцуулга, зураг, тэгээд дэлхийн хэмжээнд бүртгэгдсэн биологийн төрөл зүйлийн жагсаалтыг баг, овог, төрөл, зүйл, зүйлхэнээр нь монгол хэлээр жагсаах гэсэн тэрүүхэндээ нүсэр ажил байсан юм. Төрийн талаас бидний хийх ажил гэж юу байхав, санхүүжилт, хэвлэлтийг зохион байгуулах ажлыг гүйцэтгэлээ. Амьтан, ургамал судлаач үндэсний эрдэмтэд маань энэ ажлыг гардсан юм. Тэгэхэд телевизийн дэлгэцээр бидний олонтаа харсан энэхүү гепард хэмээх ирвэсийг "нолорвос" гэж нэрлэдгийг анх олж мэдсэн юм даа.
- Яагаад нолорвос гэж нэрлэдэг юм бэ? гэж намайг асуухад, хөхтөн амьтан судлаач С.Дуламцэрэн гуай,
- Хүүхээ, монголчууд чинь энэ амьтныг эртнээс эзэн хааны ордонд гаршуулан тэжээж, анд ашигладаг байсан юм. Нохой шиг хүнд ээнэгшин дасаж, үнэнч зүтгэдэг, хурдан шалмаг хөдөлгөөнтэй мий болохоор нь "нохой ирвэс" гэж нэрлэж байгаад аяндаа энэ хоёр үг нийлж, эгшиг зохицох ёсоороо "нолорвос" болсон хэрэг л дээ гэж билээ.
Хожим дуулах нь ээ, үчимбэр нь мий овгийнхон дотроо муурын зарим нэг гол шинжийг өөртөө агуулдаггүйгээрээ анхаарал татдаг гэнэ. Тухайлбал, тэд модонд асдаггүй, хумсаа нуудаггүй агаад нохой шиг хүнд дасамтгай байдаг ажээ.

Их эзэнт гүрэн байгуулж явсан өвөг дээдэс маань аливааг их л нямбай нарийн ажигладаг байж дээ.