Боловсролын тухай жаахан хадуурах нь

Блог бичиж эхэлснээс хойш сар гаруйг үдэв. Бусдын л адил тэрүүхэндээ бас завгүй явсаар энэ хугацаанд цөөхөн хэдэн юм нэмснээс хэтэрсэнгүй. Харин блог нээсэн улсуудын бичсэн зүйлийг маначихдаг зуршлыг энүүхэндээ бас сурч авав. Өнөөдөр Хөлгөний блог дээр хичээлийн шинэ жилийн тухай дурджээ. Японы хичээлийн шинэ жил сакура цэцэглэх улирал буюу 4 сарын эхээр тохиодог. Харин Монголд бол 9 сарын 1. Есөнсарыннэгэн гэсэн бараг нэр нэршил болсон үг юм даа. Хичээлийн шинэ жил гэхээр дараах дуу санаанд ордог юм.
Номхон морио уналаа даа
Номтой цүнхээ үүрлээ дээ
Есөн сарын нэгэн бол
Ерөөсөө бидний баяр даа.
Багад сурсан дуу чихэнд хоногшин мартагдахгүй. Гудамжны улиасны навч шарлан, салхины аясаар унаад л. Оюутнууд бужигнаад л. Цэнгэлдэх, бөхийн өргөөнд том том шоу ээлжлэн болоод л. Улаанбаатар амь ордог үе.

Хичээлийн шинэ жил олон монгол хүнийг эрдмийн замд дууддаг. Талын малчнаас авахуулаад зах дээр ундаа зардаг хүүхэд, баян бизнесмэний танхил хүүхдийг хүртэл яг л адилхан эрдмийн өргөөнд авчирч, ялгаваргүй эрдмийг заадаг. Эрдэмд баян ядуугийн ялгаа үл оршино. Харин суралцагч шавийн эрдэм шингээх чадвар, хичээл зүтгэл бүхнийг шийднэ. Эрдэмд боловсорсон хүмүүс улс орны баялаг болж, энэхүү баялгаа ашиглан улс хөгждөгийг хүн төрөлхтний түүх бидэнд харуулдаг. Бичиг үсгээ мэдэхгүй малчин, бурхны шавь лам хувраг, хятад доншуур наймаачнаар төсөөлөгдөж байсан Монгол улсыг өдий зэрэгтэй шинэчилж, өөрчилж, хөгжүүлж өгсөн улсууд бол чухам ийм л орчин үеийн боловсролтой хүмүүс билээ.
Зохиолч Балжирын Догмид хүүхэд ахуй үеэ дурсан ярьж байсныг зурагтаар үзэж байсан юм. Б.Догмид их эрх өссөн юм байх. Бас тэрүүхэндээ аавын цээж. Хар багаасаа тамхи татаж сурчээ. Сургуульд анх орохдоо аавынхаа бэлдэж өгсөн гаансыг түрийлээд очиж. Мэдээж хүүхэд тамхи татахыг зөвшөөрөхгүй. Гаансыг нь хураан авчээ. Хөдөөнөөс сумын төвд ирж буй хүүхэд. Эцэг эх, өссөн орчноосоо хол байх хэцүү. Гэрээ санана. Нэг гэртээ харихдаа аавдаа өөрийн үзсэн “зовлон”-гоо тоочиж. Аав нь сургууль дээр нь давхин очиж, захирал багшийг нь зад загнан, “Миний хүүд тамхийг нь татуулж бай” гэж байжээ.
П.Дамдин гэж Аж үйлдвэрийн сайдыг социализмын үед олон жил хашсан манай нэртэй төрийн зүтгэлтэн байдаг. Энэ хүн багадаа мөн л эцэг эхийн гар дээр эрх дураараа өсчээ. Сургуульд ороход аав нь уут дүүрэн чихэр бэлдэж, захирал багшид нь гардуулан өгөөд “Миний хүү чихэрт дуртай юм. Та үүнийг хүүд минь өгч байгаарай” гэж захижээ. Дамдин хичээлийн завсарлагаанаар захирал дээрээ ороход захирал багш түүнд нөгөө чихрээс нь гарган өгдөг байсан тухай түүний дурсамж яриан дотор байдаг.
Иймэрхүү жишээ олон бий. Догмид хэрвээ сургуульд ороогүй бол нутгийн нэг “индиан” чигээрээ хоцрох байсан. Түүний сайхан тууж зохиолууд ч төрөн гарахгүй байсан биз ээ. Сайд асан Дамдин хэдийгээр сургуулиа орхин хөдөө гарсан ч эцэст нь хичээн суралцаж, дээд боловсрол эзэмшсэн хүн. Орос хэлэндээ паг хүн Москвад очоод Толстойн зохиолыг барьж хэрхэн зүдэрч байж орос хэл сурсан, эдийн засагчийн мэргэжил хэрхэн эзэмшсэн тухай түүний намтар ярианаас олж үзэж болно. Боловсрол хүнийг бүтээдэг ажээ. Монголын баялаг бол боловсролтой иргэн. Монгол хүн эх орноо гэсэн сэтгэлтэй, зөв сэтгэлгээтэй, боловсролтой байгаа цагт улс орон цэцэглэн хөгжих нь дамжиггүй. Монголын боловсрол мандтугай.