Зэрлэг галуу

Мори Оогайгийн бэсрэг тууж "Зэрлэг галуу"-ны тухай хэдэн үг бичье. Япон нэр нь 『雁』, англи нэр нь "Wild Geese". Зүгээр л "Галуу" гэе гэж хэдэнтээ бодсон. Гэвч гэрийн тэжээмэл галуу нисдэггүй. Зохиолд гардаг нь нисдэг зэрлэг галуу бөгөөд энэ нь зохиолын баатруудын хувь заяаг шийдэх нэг сэжим болдог юм. Тиймээс зориуд "зэрлэг" гэдэг тодотгол хэрэглэв. "Зэрлэг" гэлгүй "Хээрийн галуу" гэвэл яасан юм ч гэж бодлоо. Гэтэл "Хээрийн галуу" гэвэл Bar-headed goose гэдэг Энэтхэг Монголын хооронд нүүдэллэдэг тусгай зүйл болоод хувирчихна. Зохиолын нэгдүгээр бүлгийг уншигчидад танилцуулах зорилгоор блогтоо байрлууллаа. Сонирхон уншиж үзнэ үү. 

НЭГ

      Энэ явдал　дээр үед бүр Мэйжигийн 13 он буюу 1880 онд болсныг тод санаж байна. Учир нь миний бие тэр үес Токиогийн их сургуулийн төмөр даймэнгийн чанх өөдөөс харсан Камижёо хэмээх нийтийн байранд энэхүү зохиолын гол баатар болох хүнтэй зэргэлдээ өрөөнд сууж байсан юм. Камижёогийн байр Мэйжигийн 14 онд шатаж, орох оронгүй болж байсан олны нэг нь би. Тэгэхээр түймрийн урьд жил болсон явдал гэхээр санах нь ч аргагүй.

Камижёод ихэвчлэн анагаахын дээдийн оюутнууд бусад нь уг сургуулийн харьяа эмнэлгийн өвчтөнүүд байлаа. Аль ч нийтийн байранд бусдаасаа илүү нөлөөтэй, нэр хүндтэй суугч байх. Тийм хүн мөнгөний бололцоотой, хүний эв дүй олохдоо дадамгай. Жишээ нь, зуухны дэргэд суугаа байрны эзэгтэйн дэргэдүүр гарахдаа мэнд ус сольж, хааяа хамт суун яриа дэлгэх ч юм уу, заримдаа өрөөндөө найз нартайгаа уухдаа эзэгтэйгээр даруулганы юм бэлдүүлж, их л дураараа загнаж буй мэт боловч, үнэн хэрэгтээ үйлчилгээний хөлс энэ тэр гээд эзэгтэйд ашигтай тусахаар бодсон байх жишээтэй. Ийм хүн бусдад хүндлэгдэж, нөлөөтэй болдог. Гэхдээ Камижёод хамгийн нөлөөтэй хүн болох миний зэргэлдээ өрөөний залуу үүнээс огт өөр байсан юм.

Түүнийг Окада гэдэг. Оюутан. Надаас нэг анги доор байсан гэхээр төгсөх дамжаанд байсан байж таарах нь. Окадагийн тухай ярья гэвэл хүний анхаарал татам чанараас нь эхлэх хэрэгтэй. Юуны түрүүнд тэр сайхан залуу байв. Гэхдээ өндөр, туранхай, царайлаг цагаан залуус шиг биш, улаа бутарсан чийрэг эр байлаа. Би Окада шиг хүнтэй бараг уулзаж байсангүй. Яахав төстэй гэж хүчээр шахам хэлэх юм бол энэ түүхээс нэлээд хожуухан миний ойр дотно нөхөрлөж явсан залуу зандан цагийн Каваками Бизан[1]л байх. Насны эцэст ядууран эмгэнэлтэйгээр талийгаач болсон зохиолч Каваками шүү дээ. Гэхдээ завины уралдааны тамирчин Окада чийрэг биеэрээ Кавакамигаас хол илүү байж дээ.

Гадаад төрх, нүүрний буян гэж байдгийг үгүйсгэхгүй ч дотуур байранд зөвхөн үүгээрээ нөлөөтэй болж чадахгүй болохоор түүний зан чанарын талаар дурдах нь зүйтэй. Окада шиг юманд тэнцвэртэй ханддаг оюутан ховор. Тэр дүн хөөж, тэргүүний оюутнаар шалгарах гэж мэрийдэг хичээлийн хэнээтэн биш. Гэхдээ хийх юмаа хийгээд дундаас дээр түвшинд явна. Чөлөөт цагаараа заавал амарна. Оройн хоолны дараа салхинд гарч, яг 10 цагаас өмнө орж ирнэ. Бүтэн сайнд завь сэлүүрдэх юм уу, эсвэл холхон салхинд гарна. Завины уралдааны өмнө нөхөдтэйгээ хонуутаар явах, зуны амралтаар нутаг харихаас бусад үед зэргэлдээ өрөөний энэ залуугийн гэртээ болон эзгүй байх цаг өчүүхэн ч зөрөхгүй. Жин үдийн буудлагаар цагаа тохируулахаа мартвал бүгд Окадагаас асуухаар очно. Тэр байтугай байрны үүдний цагийг түүний энгэрийн цагаар тохируулах явдал ч гарна. Энэ залуугийн яг таг байдал хүмүүсийн итгэлийг улам татаж байлаа. Зулгуйдахгүй, мөнгөндөө аригтай Окадаг байрны эзэгтэй магтаж эхэлсэн нь үүнтэй холбоотой. Бас сар тутмын байрны хөлсөө яс төлдөг нь мэдээж нөлөөлсөн. “Окадаг хараач” хэмээн эзэгтэй байнга хэлнэ. “Үгүй, би яаж Окада шиг байж чадах билээ” гэж биеэ өмөөрөх оюутан ч байх. Ийнхүү Окада Камижёогийн үлгэр жишээ оршин суугч болоод байлаа.

Окадагийн салхинд гардаг зам ч ерөнхийдөө тодорхой. Чимээгүй дүнсийх Мүэнзакаг уруудан, Шинобазү цөөрмийн хойд талаар ороож, Үэногийн ууланд гарна. Тэгээд Хирокоожи, Накачёогийн хөл хөдөлгөөнтэй нарийн гудамжаар өнгөрч, Юшима Тэнжингийн хашаанд орон, эль хуль Каратачи сүмийн буланг тойрон харина. Гэхдээ Накачёогийн баруун талаар эргэж, Мүэнзакагийн замаар харих нь ч буй. Энэ нь түүний салхинд гардаг нэг дэх зам.

Хааяа их сургуулийн хашаан дотуур явж, улаан даймэнгээр гарна. Төмөр даймэнг эрт түгждэг тул эмнэлгийн өвчтөнүүдийн хаалгаар орж ирнэ. Улаан даймэнгээр гараад Хонгоогийн гудамжаар алхан, Кандагийн сүмийн хашаанд орно. Тухайн үедээ шинээрээ нүд баясган байсан Мэганэ гүүрээр уруудан, голын эрэг дагуух байшин даган бага зэрэг алхана. Тэгээд Онаримичид буцаж, баруун талын гудмуудын аль нэгээр орон, мөн л нөгөө Каратачи сүмийн өмнө гарч ирнэ. Энэ нь түүний салхинд гардаг бас нэг зам бөгөөд үүнээс өөрөөр явна гэж үгүй.

Ийнхүү явахдаа Окада хуучин номын дэлгүүр орон ном сонирхдог. Одоо хүртэл Онаримичид тэр үеийн хоёр, гурван дэлгүүр үлдсэн бол Хонгоогийн дэлгүүрүүд огт өөр болжээ. Окада улаан даймэнгээр гараад баруун тийш огт явдаггүй нь давчуу нарийн гудамтайн дээр тэнд хуучин номын дэлгүүр ганц байсантай холбоотой биз. Харин хуучин номын дэлгүүр ордог нь уран зохиол сонирхдогоос тэр. Гэвч шинэ маягийн ном зохиол гараагүй, шүлэг гэхэд л Шикигийн хайку[2], Тэкканы вака[3] төрөөгүй үе байлаа. Өрнөдийн зохиолын орчуулгад анх салхи хагалсан, муутуу цааснаа хэвлэдэг “Кагэцү Шинши”[4] сэтгүүлийг хэн хүнгүй амтархан уншдаг байв. Тухайн үед Окадагийн уншдаг зохиолын хүрээ орчин цагийн үзэгдлийг сонгодог хятад маягаар шүлэглэснийг сонирхон уншихаас хэтрээгүй байж дээ.

Би хүнтэй ойртож дотносохдоо тааруу, сургууль дээр бусадтайгаа олон таардаг ч хэрэг зориг үгүй бол ярьж хөөрдөггүй, нэг байрны оюутнуудтай ч малгай аван мэндлэх нь цөөн. Харин Окадатай ойр дотно болсон нь хуучин номын дэлгүүртэй холбоотой. Миний салхилдаг зам Окадагийнх шиг тогтсон байгаагүй ч дажгүй алхчихдаг байсан болохоор Хонгоогоос Шитая, Канда хүрч, хуучин номын дэлгүүр байвал саатан хардаг байв. Тэгж явахдаа Окадатай байсхийгээд л тааралдаж, хэн нь эхэлж яриа өдсөнийг санадаггүй ч “Номын дэлгүүрээр их ирэх юм аа даа” гэх мэт үг солих болсноос хойш дотносож эхэлсэн юм. Тэр үед Кандагийн энгэрийн доод буланд лангуу гарган, хуучин ном өрсөн дэлгүүр байлаа. Тэндээс “Жинпинмэй”-г олж, дэлгүүрийн эзнээс үнэ асуувал 7 иен гэж байна, 5 иенээр авъя гэвэл “Урьд нь Окада 6 иенээр авъя гэхээр нь өгөөгүй юм аа” гэв. Тэр үед овоо мөнгөтэй явсан болохоор хэлсэн үнээр нь авч орхилоо. Хэд хоногийн дараа Окадатай таарвал,

“Чи ч аюулын хүн юм аа. Миний олоод тавьчихсан “Жинпинмэй”-г авчихсан байх юм.”

“Өө, тийм, тийм. Чамайг үнэ тохиролцож чадаагүй гэж худалдагч хэлж байсан. Хэрэв хүсвэл надаас ав л даа.”

“Зүгээр, зүгээр. Чамайг уншсаны дараа түр зээлье.”

Би дуртайяа зөвшөөрөв. Ийнхүү хөрш атлаа мэндийн зөрөөгүй шахам удаан явсан Окада бид хоёр бие биенийхээрээ орж гарах болсон юм.

---

[1] Каваками Бизан (川上眉山1869-1908) Зохиолч.  　　

[2] Шикигийн хайку – Хайку шүлгийг шинэчлэгч Масаока Шики (正岡子規 1867-1902)-гийн бүтээлийг хэлж байна (орч).

[3] Тэкканы вака - Японы нэрт яруу найрагч Ёсано Тэккан (与謝野鉄幹1873-1905)-ы вака шүлгийг хэлж байна (орч).

[4] “Кагэцү Шинши”『花月新誌』Утга зохиолын сэтгүүл. 1877 оны 1 сараас хэвлэгдэж эхэлжээ.