Хуулийг яаж ойлгох вэ?

Сүүлийн үеийн асуудлаар хувийн бодлоо дурдах гэсэн юм. Буруу зөрүү байх нь мэдээж. Мэргэн уншигч тунгаана биз.

Ерөнхий сайд өвчний улмаас ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө барилаа. УИХ-ын намуудын бүлгийнхэн зурагтаар ярихыг сонсоод байх нь ээ, "Ерөнхий сайд, /таслал/ Засгийн газрын гишүүд" гэж ярьж байх юм. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхий сайд ажлаасаа чөлөөлөгдөж байгаа нь Засгийн газрын кабинетэд үл хамаарна, тэгэхээр орных нь ЕС-ыг томилчиход асуудал шийдэгдэнэ гэсэн маягийн тайлбар тавиад байна. Үндсэн хуулийг сөхөөд үзвэл,

40-р зүйлийн 2-т,

"Засгийн газрын бүрэн эрх Улсын Их Хурлаас Ерөнхий сайдыг томилсноор эхэлж, шинэ Ерөнхий сайдыг томилсноор дуусгавар болно."

43-р зүйлийн 2-т,
"Ерөнхий сайд, эсхүл Засгийн газрын гишүүдийн тэн хагас нь нэгэн зэрэг огцорвол Засгийн газар бүрэлдэхүүнээрээ огцорно." гэжээ.

Энд ямар нэгэн "өөрийн хүсэлтээр чөлөөлөгдсөн бол тэгнэ ингэнэ" гэсэн заалт алга. Ажлаа өгсөн л бол, өөрөөр хэлбэл, огцорсон л бол 40-р зүйлийн 2-ийн дагуу бүрэн эрх дуусгавар болж, дараагийн ЕС Засгийн газрыг эмхлэн байгуулж, УИХ-р томилуулна гэсэн гаргалгаа гарч байна.

Харин Засгийн газрын тухай хуулийн 21-р зүйлийн 2-т дараах байдлаар заажээ.
"Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүн хуульд заасан үндэслэлээр албан тушаалаас огцорсон, чөлөөлөгдсөн, түүнчлэн нас нөхчсөн тохиолдолд түүний бүрэн эрх хугацаанаас өмнө дуусгавар болно. Ийнхүү Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүн орон гарсан тохиолдолд Улсын Их Хурал 30 хоногийн дотор түүнийг нөхөн томилно. Нөхөн томилогдсон гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа нь тухайн Засгийн газрын бүрэн эрхийн үлдсэн хугацаатай адил байна"

ЕС-ыг нөхөн томилдог юм байж. Энд огцорсон болон чөлөөлсөн гэдэг хоёр өөр ухагдахууныг нэг дор бөөндсөн байна. Үндсэн хуульд заагаагүй ухагдахуунууд тууж явна гэсэн үг л дээ.

Ардчилсан засаглалын схемийг хялбарчлаад харъя.

Чөлөөт сонгууль - УИХ дээр олонхи болох - Засгийн газраа бүрдүүлэх - Мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэх - Чөлөөт сонгууль - .....давтагдана.

Нэг ийм циклээр дүрсэлж болж байна. Чөлөөт сонгуулиар эхэлж, чөлөөт сонгуулиар цикль дуусч байна. Чөлөөт сонгууль бол олонхийн санаа бодлыг Засгийн эрхэнд тусгах процессийн эхлэл болоод дүгнэлт болох учиртай. Тиймээс гүйцэтгэх засгийг бүрдүүлж буй Засгийн газар нь энэ циклийн тусгал болж, Ерөнхий сайд танхимын гишүүдийн хооронд хариуцлагын тогтолцоо бүрдсэн байх ёстой. Үндсэн хуулийн 43.2 дахь заалт ийм санаа агуулж байна.

Гэтэл манайд ийм биш бололтой. "Улс төрийн тохироо" гэдэг үгийн цаана бүх шийдэл явагдаж байна. Албан тушаалаа ашиглан гэмт хэрэг үйлдсэн бололтой нөхдүүд ч энэ тохироогоор хамгаалагдан халдашгүй дархан эрх олж, азгүй нэг нь мөн энэ тохироогоор гэмт хэрэгтэн болж байна. Сөрөг хүчингүй парламент Засгийн газрын тухай хуулийн 21.2-ийн бөөндсөн, учир битүүлэг бүрхэг заалтыг барин иргэдийн толгой угааж, танхимаа хамгаалах гэж үхэн хатан зүтгээд байх юм. Иргэдийн байр сууринаас сэтгэдэг хардаг засаглал чухал болоод байна.