Эх хэл

Эх хэлний тухай бодлоо хөврүүлэн сийрүүлэв.

Нэгэн зүйл. Өнгөрөгч амралтын өдөр Е-мартаар явж байгаад монгол ээж монгол хүүхдүүдтэйгээ англиар ярихыг үзлээ. Тийм юм зөндөө харж байсан л даа. Гэхдээ надад уйтай санагдав.
"Эх хэл", "эх орон" гэдэг үгс бүгд л "ээж"-тэй холбогддог. Ерөөс эх хүн монгол хүнийг эх хэлээр нь хөхүүлж өсгөдөг болохоор тэр. Миний орчуулсан Афганистанд үлдэж хоцорсон Тулуйн цэргийн удам монголчуудын тухай "Могол угсаатныг сурвалжилсан нь" номд нэг ийм санаа байдаг юм. Япон эрдэмтэн асууна. "Та нар яагаад моголоороо ярихаа больчихсон юм бэ?" Тэд хариулна. "Сүүлийн үед моголчууд тайман эмэгтэйчүүдтэй гэрлэх болсон. Тэд персээр ярьдаг. Хүүхэд ээж, эмээтэйгээ л ярьж хэлд ордог. Тэгээд л могол хэлээ мартах болж дээ"

Нэгэн зүйл. Монгол эх, япон эцэгтэй Японы харьяат нэг хүүхэд манай бага, дунд сургуульд дөрвөн жил сураад Япондоо харьсан юм. Нэг өдөр би япон ааваас нь яагаад манайд сургах болсныг асуулаа. Ингэж хариулав. "Миний хүү монгол ээжтэй. Бид хорвоогийн мөнх бусыг хэзээ нэг цагт үзүүлнэ. Миний хань амьдралыг үдэх сүүлчийн мөчдөө эх хэлээрээ ярих биз. Тэр үед төрүүлсэн хүү нь монголоор ярихгүй бол эхийн ачийг хэрхэн хариулах билээ?" Өнөөдөр тэр хүү монгол, япон хэлээр төрөлхи хэл шигээ ярьж, бичиж, уншдаг болсон. Монгол ч хүн, япон ч хүн.
Эх хэл бидний цээжний гүнд оршиж, зүрх сэтгэлийг тэжээнэ.